10/9/2023
ẩm thực du lịch ,
4959
Sang Lào du lịch hay làm ăn, người Việt có thể tìm thấy phở - món ăn truyền thống của quê nhà - ở hầu như khắp nơi trên đất nước bạn, thậm chí ở cả các tỉnh vùng cao phía Bắc nhưng đã có nhiều biến thể để thích nghi với khẩu vị bản địa.
>>> Cưỡi voi dạo chơi Luang Prabang
>>> Luang Prabang yên tĩnh và thơ mộng
Phở Lào với thịt heo hay cho thịt bò
Theo thống kê chưa đầy đủ, người Việt sinh sống, làm việc tại Lào hiện nay lên đến hơn 200.000 người, riêng ở thủ đô Vientiane đã có vài chục ngàn; các quán phở ra đời trước tiên nhằm đáp ứng nhu cầu ẩm thực của người Việt xa quê, song ngày càng có nhiều người Lào yêu thích phở và có rất nhiều quán do người Lào làm chủ với món phở đã được “Lào hóa”.
Các tour du lịch từ Việt Nam sang Lào, khi đến thủ đô Vientiane, thường thì sáng hôm sau du khách được đưa đến các quán phở để dùng điểm tâm, chẳng hạn quán phở Ngon hay quán phở Dung.
Phở Ngon nằm gần giao lộ của hai đường phố chính Thanon Lan Xang và Thanon Ku Vieng, kế cận chợ Sáng (Morning market) - một điểm mua sắm không thể thiếu của du khách người Việt khi đến đất nước Triệu voi. Do thường xuyên phục vụ khách từ Việt Nam sang nên phở Ngon có hương vị gần gũi với phở “ở nhà”.
Tô phở quán Dung đã ít nhiều được "Lào hóa"
Còn phở Dung do bà Dung, người Việt nhưng sinh ra và lớn lên tại Lào làm chủ cũng như đứng bếp. Bà Dung nguyên là giáo viên dạy tiếng Pháp ở trường trung học, sau khi học được món phở từ hai vị thân sinh, bà mở quán không ngờ rất thành công, trở thành một địa chỉ ẩm thực nổi tiếng ở Vientiane.
Hương vị phở Dung
Hôm nhóm du lịch bụi chúng tôi dừng chân ở Vientiane, theo lời giới thiệu của một anh bạn từng đi Lào, cả nhóm tìm đến quán phở Dung ở số 158 trên đường Heng Boun, gần một điểm tham quan là Bảo tàng quốc gia Lào.
Trước đó, trên blog của Austin Bush, một nhà nhiếp ảnh từng lăn lóc ở vùng Đông Nam Á, khi viết về hành trình Lào anh đã dành một mục từ cho phở Dung (với từ “phở” có dấu hẳn hoi).
Ăn kèm với phở không thể thiếu đậu đũa tươi xắt khúc
và rất nhiều rau thơm, rau xanh
Austin Bush kể: “Phở theo phong cách ẩm thực Việt là món ăn có sợi (noodle) thông dụng nhất tại Lào, nhưng có vài biến đổi khác với nguyên gốc của nó. Trước hết, bánh phở trong tô phở kiểu Lào thường không có chất lượng cao (như bánh phở tại Việt Nam) mà có khuynh hướng to sợi và nhão hơn. Và nước dùng của phở Lào thường thiếu vị ngọt đậm đà như trong tô phở Việt (tôi cho rằng họ tìm cách khắc phục điều này bằng cách thêm vào nhiều bột ngọt). Tuy nhiên, theo tôi thì yếu tố chính khiến phở Lào khác hẳn phở Việt là ở các loại gia vị, mà điều này không hẳn đã xấu. Ăn phở ở Lào bạn có cơ hội “điều chế” tô phở của mình với vô số các loại gia vị khác nhau chứa trong nhiều lọ, hũ. Riêng tôi lại thích nhặt mớ rau thơm tươi ngon, không nhất thiết để bỏ chúng vào tô phở mà đơn giản chỉ để nhấm nháp chúng”.
Austin Bush kết luận: “Như vậy, trừ phi bạn theo chủ nghĩa “phở túy” còn thì bạn sẽ thích thưởng thức phở tại quán Dung, có lẽ là quán phở được ưa thích nhất ở Vientiane. Bánh phở ở đây ổn, nước dùng cũng vậy (thịt thì hơi kém so với phở tại Việt Nam), còn các loại gia vị, kể cả rau thơm và rau xanh, nước mắm, nước tương, cà pháo muối chua, một thứ xốt hơi ngọt có vị giống như đậu phộng, tương ớt, đường, bột ngọt, và nhiều thứ nữa, hầu như để che giấu những khiếm khuyết khác của tô phở”.
Quán phở ở Luang Prabang
Blogger người Mỹ này có lẽ là một người mê phở Việt nên có phần hơi nặng lời với phở Dung, nơi mà theo chúng tôi là “ăn được”, giá cũng tương đối dễ chịu: khoảng gần 30.000 đồng Việt Nam một tô, trong khi gọi một tô mì gói “không người lái” cũng hết khoảng 10.000 đồng.
Phở Lào ở vùng cao
Rời Vientiane, nhóm chúng tôi lên đường đi Luang Prabang, chặng đường dài và phải vượt hàng trăm cây số đường đèo quanh co. Đến Vang Vieng chúng tôi nghỉ chân ăn trưa.
Vang Vieng là một điểm du lịch thu hút du khách phương Tây, nhất là vào mùa cao điểm bởi có khí hậu mát mẻ quanh năm, có dòng Nam Song nhiều thác ghềnh để thỏa sức chèo kayak và có nhiều hang động đá vôi tuyệt mỹ.
Vào một quán tuềnh toàng ven đường, chúng tôi định bụng sẽ gọi mì gói và thịt bò cho nhanh để tiếp tục hành trình sao cho tới Luang Prabang trước khi trời tối, chợt một thành viên trong nhóm buột miệng: “Giá như ở đây có phở nhỉ…”, không ngờ bên trong bếp có tiếng vọng lên: “Có phở!”.
Tô kao soy ở Luang Prabang
Hóa ra bà chủ quán, độ gần bốn mươi tuổi, là Việt kiều thế hệ thứ ba tại Lào. Câu chuyện kể với vốn tiếng Việt không nhiều của bà chủ quán cho phép chúng tôi đoán có lẽ ông nội hay ông ngoại của bà đã có mặt trong “đoàn binh Tây tiến không mọc tóc” của Quang Dũng năm xưa.
Tô phở trong quán lá hôm ấy đúng “kiểu Lào”. Trên lớp bánh phở mềm nhão có những lát thịt bò, thịt heo, bò viên và cả lưỡi, tim, cật, lòng heo… Nhất thiết không thể thiếu đậu đũa sống cắt khúc, thứ rau xanh được người Lào thích ăn kèm với phở, giống như giá sống trong tô phở ở Nam bộ.
Bên cạnh thịt heo được dùng thay cho thịt bò, tô phở ở nhiều địa phương vùng cao phía bắc Lào có những lát giò lụa và những viên mọc giống như trong tô bún mọc của người Việt, tất nhiên là vị phở hầu như đã khác hẳn.
Phở không thông dụng lắm ở các tỉnh phía bắc Lào, nhưng có một món rất được ưa chuộng ở Luang Prabang mà về hình thức có vẻ như là một “biến thể” của phở. Đó là món kao soy (hay khao soy) được ưa chuộng ở bắc Lào, Thái Lan và cả Myanmar.
Một chủ quán phở người Lào
Trên nền bánh phở hoặc có thể là mì sợi hoặc bún và nước xốt làm từ thịt bằm, tô kao soy có thịt heo thái mỏng, cà chua, hẹ tây, tỏi và rất nhiều ớt, cả ớt tươi lẫn tương ớt. Đặc biệt là một loại gia vị đặc trưng Lào có tên là tua nao, được làm bằng đậu nành tươi giã nhuyễn để lên men, có vị chua. Tua nao không chỉ được ăn với kao soy mà có khi người ta còn cho cả vào phở!
Nếu không sợ cay hay ngại lạ miệng, bạn hãy thử trải nghiệm món ăn này thay vì phở Lào đã “mất gốc”. Trong quán phở ở đối diện với ngôi chùa Vatsensoukharam gần trung tâm Luang Prabang, có bán cả kao soy. Chúng tôi đã chọn món ăn ấy thay vì phở. Lạ miệng, xuýt xoa vì cay nhưng… nhớ đời!
Phở đã trở thành món ăn của người Lào, điều đó thật bình thường - giống như bún mắm của người Khmer đã trở thành món ăn thân quen của người Việt phương Nam vậy.
An pho ben Lao
Sang Lao du lich hay lam an, nguoi Viet co the tim thay pho - mon an truyen thong cua que nha - o hau nhu khap noi tren dat nuoc ban, tham chi o ca cac tinh vung cao phia Bac nhung da co nhieu bien the de thich nghi voi khau vi ban dia.
>>> Cuoi voi dao choi Luang Prabang
>>> Luang Prabang yen tinh va tho mong
Pho Lao voi thit heo hay cho thit bo
Theo thong ke chua day du, nguoi Viet sinh song, lam viec tai Lao hien nay len den hon 200.000 nguoi, rieng o thu do Vientiane da co vai chuc ngan; cac quan pho ra doi truoc tien nham dap ung nhu cau am thuc cua nguoi Viet xa que, song ngay cang co nhieu nguoi Lao yeu thich pho va co rat nhieu quan do nguoi Lao lam chu voi mon pho da duoc “Lao hoa”.
Cac tour du lich tu Viet Nam sang Lao, khi den thu do Vientiane, thuong thi sang hom sau du khach duoc dua den cac quan pho de dung diem tam, chang han quan pho Ngon hay quan pho Dung.
Pho Ngon nam gan giao lo cua hai duong pho chinh Thanon Lan Xang va Thanon Ku Vieng, ke can cho Sang (Morning market) - mot diem mua sam khong the thieu cua du khach nguoi Viet khi den dat nuoc Trieu voi. Do thuong xuyen phuc vu khach tu Viet Nam sang nen pho Ngon co huong vi gan gui voi pho “o nha”.
To pho quan Dung da it nhieu duoc "Lao hoa"
Con pho Dung do ba Dung, nguoi Viet nhung sinh ra va lon len tai Lao lam chu cung nhu dung bep. Ba Dung nguyen la giao vien day tieng Phap o truong trung hoc, sau khi hoc duoc mon pho tu hai vi than sinh, ba mo quan khong ngo rat thanh cong, tro thanh mot dia chi am thuc noi tieng o Vientiane.
Huong vi pho Dung
Hom nhom du lich bui chung toi dung chan o Vientiane, theo loi gioi thieu cua mot anh ban tung di Lao, ca nhom tim den quan pho Dung o so 158 tren duong Heng Boun, gan mot diem tham quan la Bao tang quoc gia Lao.
Truoc do, tren blog cua Austin Bush, mot nha nhiep anh tung lan loc o vung Dong Nam A, khi viet ve hanh trinh Lao anh da danh mot muc tu cho pho Dung (voi tu “pho” co dau han hoi).
An kem voi pho khong the thieu dau dua tuoi xat khuc
va rat nhieu rau thom, rau xanh
Austin Bush ke: “Pho theo phong cach am thuc Viet la mon an co soi (noodle) thong dung nhat tai Lao, nhung co vai bien doi khac voi nguyen goc cua no. Truoc het, banh pho trong to pho kieu Lao thuong khong co chat luong cao (nhu banh pho tai Viet Nam) ma co khuynh huong to soi va nhao hon. Va nuoc dung cua pho Lao thuong thieu vi ngot dam da nhu trong to pho Viet (toi cho rang ho tim cach khac phuc dieu nay bang cach them vao nhieu bot ngot). Tuy nhien, theo toi thi yeu to chinh khien pho Lao khac han pho Viet la o cac loai gia vi, ma dieu nay khong han da xau. An pho o Lao ban co co hoi “dieu che” to pho cua minh voi vo so cac loai gia vi khac nhau chua trong nhieu lo, hu. Rieng toi lai thich nhat mo rau thom tuoi ngon, khong nhat thiet de bo chung vao to pho ma don gian chi de nham nhap chung”.
Austin Bush ket luan: “Nhu vay, tru phi ban theo chu nghia “pho tuy” con thi ban se thich thuong thuc pho tai quan Dung, co le la quan pho duoc ua thich nhat o Vientiane. Banh pho o day on, nuoc dung cung vay (thit thi hoi kem so voi pho tai Viet Nam), con cac loai gia vi, ke ca rau thom va rau xanh, nuoc mam, nuoc tuong, ca phao muoi chua, mot thu xot hoi ngot co vi giong nhu dau phong, tuong ot, duong, bot ngot, va nhieu thu nua, hau nhu de che giau nhung khiem khuyet khac cua to pho”.
Quan pho o Luang Prabang
Blogger nguoi My nay co le la mot nguoi me pho Viet nen co phan hoi nang loi voi pho Dung, noi ma theo chung toi la “an duoc”, gia cung tuong doi de chiu: khoang gan 30.000 dong Viet Nam mot to, trong khi goi mot to mi goi “khong nguoi lai” cung het khoang 10.000 dong.
Pho Lao o vung cao
Roi Vientiane, nhom chung toi len duong di Luang Prabang, chang duong dai va phai vuot hang tram cay so duong deo quanh co. Den Vang Vieng chung toi nghi chan an trua.
Vang Vieng la mot diem du lich thu hut du khach phuong Tay, nhat la vao mua cao diem boi co khi hau mat me quanh nam, co dong Nam Song nhieu thac ghenh de thoa suc cheo kayak va co nhieu hang dong da voi tuyet my.
Vao mot quan tuenh toang ven duong, chung toi dinh bung se goi mi goi va thit bo cho nhanh de tiep tuc hanh trinh sao cho toi Luang Prabang truoc khi troi toi, chot mot thanh vien trong nhom buot mieng: “Gia nhu o day co pho nhi…”, khong ngo ben trong bep co tieng vong len: “Co pho!”.
To kao soy o Luang Prabang
Hoa ra ba chu quan, do gan bon muoi tuoi, la Viet kieu the he thu ba tai Lao. Cau chuyen ke voi von tieng Viet khong nhieu cua ba chu quan cho phep chung toi doan co le ong noi hay ong ngoai cua ba da co mat trong “doan binh Tay tien khong moc toc” cua Quang Dung nam xua.
To pho trong quan la hom ay dung “kieu Lao”. Tren lop banh pho mem nhao co nhung lat thit bo, thit heo, bo vien va ca luoi, tim, cat, long heo… Nhat thiet khong the thieu dau dua song cat khuc, thu rau xanh duoc nguoi Lao thich an kem voi pho, giong nhu gia song trong to pho o Nam bo.
Ben canh thit heo duoc dung thay cho thit bo, to pho o nhieu dia phuong vung cao phia bac Lao co nhung lat gio lua va nhung vien moc giong nhu trong to bun moc cua nguoi Viet, tat nhien la vi pho hau nhu da khac han.
Pho khong thong dung lam o cac tinh phia bac Lao, nhung co mot mon rat duoc ua chuong o Luang Prabang ma ve hinh thuc co ve nhu la mot “bien the” cua pho. Do la mon kao soy (hay khao soy) duoc ua chuong o bac Lao, Thai Lan va ca Myanmar.
Mot chu quan pho nguoi Lao
Tren nen banh pho hoac co the la mi soi hoac bun va nuoc xot lam tu thit bam, to kao soy co thit heo thai mong, ca chua, he tay, toi va rat nhieu ot, ca ot tuoi lan tuong ot. Dac biet la mot loai gia vi dac trung Lao co ten la tua nao, duoc lam bang dau nanh tuoi gia nhuyen de len men, co vi chua. Tua nao khong chi duoc an voi kao soy ma co khi nguoi ta con cho ca vao pho!
Neu khong so cay hay ngai la mieng, ban hay thu trai nghiem mon an nay thay vi pho Lao da “mat goc”. Trong quan pho o doi dien voi ngoi chua Vatsensoukharam gan trung tam Luang Prabang, co ban ca kao soy. Chung toi da chon mon an ay thay vi pho. La mieng, xuyt xoa vi cay nhung… nho doi!
Pho da tro thanh mon an cua nguoi Lao, dieu do that binh thuong - giong nhu bun mam cua nguoi Khmer da tro thanh mon an than quen cua nguoi Viet phuong Nam vay.
Ăn phở bên Lào
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Sang Lào du lịch hay làm ăn, người Việt có thể tìm thấy phở - món ăn truyền thống của quê nhà - ở hầu như khắp nơi trên đất nước bạn, thậm chí ở cả các tỉnh vùng cao phía Bắc nhưng đã có nhiều biến thể để thích nghi với khẩu vị bản địa.