Ngoài sông Hương, Huế còn thu hút du khách với những công trình kiến trúc lăng tẩm vừa trang nghiêm vừa hùng vĩ, với vẻ đẹp "chẳng nơi nào nào có được".
Lăng Gia Long
Lăng Gia Long hay còn gọi là Thiên Thọ Lăng được xây dựng từ năm 1814 đến năm 1820, nằm giữa quần núi Thiên Thọ gồm 42 đồi, núi lớn, nhỏ, thuộc xã Hương Thọ, huyện Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Đây là nơi yên nghỉ của vua Gia Long (1762 - 1820), vị vua đầu tiên trong số 13 đời vua nhà Nguyễn.
Có hai hướng để bạn đến thăm lăng. Một là xuôi thuyên theo dòng sông Hương khoảng 18km rồi cập bến, hoặc đi theo đường bộ chừng 16km, xuống bến đò Kim Ngọc, đi thêm khoảng 2km nữa. Gió từ sông cùng bóng mát của những hàng thông, cây xanh mướt, tạo nên một không gian trong mát, tĩnh mịch cho quãng đường đi bộ từ bến đò vào lăng.
Lăng Gia Long có chu vi hơn 11 nghìn mét, trước mặt có núi Đại Thiên Thọ làm tiền án, hai bên tả hữu mỗi bên có 14 ngọn núi chầu vào tạo thành thế “tả thanh long” và “hữu bạch hổ”. Trong khuôn viên, trước mặt lăng có hồ bán nguyệt, sau hồ là sân chầu, tiếp đến là sân tế chia làm 6 bậc cao dần, cuối cùng là Bửu Thành, nơi đặt mộ phần của Vua và Hoàng hậu.
Thời khắc tham quan lăng đẹp nhất là vào buổi chiều, khi hoàng hôn lấp lánh trên các hồ nước, những tán lá thông đang khẽ đưa theo gió soi bóng xuống mặt hồ. Vẻ đẹp u tịch của thiên nhiên hòa với nét uy nghi của đồi núi, kiến trúc trong lăng khiến con người cảm thấy nhỏ bé, chơi vơi.
Lăng Minh Mạng
Cách trung tâm thành phố 12km, nằm trên núi Cẩm Khê, gần ngã ba Bằng Lãng là nơi hội lưu của hai dòng Hữu Trạch và Tả Trạch hợp thành sông Hương, lăng Minh Mạng hay còn gọi Hiếu Lăng là nơi yên nghỉ của vua Minh Mạng, vị vua thứ hai của nhà Nguyễn.
Lăng Minh Mạng rộng 26ha, là một tổng thể kiến trúc quy mô gồm 40 công trình lớn nhỏ nằm trên một khu đồi núi, sông, hồ thoáng mát. Lăng được xây dựng từ năm 1840 đến năm 1843 thì hoàn thành.
Trước lăng có 3 cửa, chính giữa là Đại Hồng Môn (chỉ mở một lần duy nhất khi rước di thể của vua Minh Mạng nhập lăng), hai bên là Tả Hồng Môn và Hữu Hồng Môn. Bên trong Đại Hồng Môn có sân chầu, hai bên có hai dãy tượng đá tạc hình bá quan văn võ và voi, ngựa đứng chầu.
Lăng Thiệu Trị
Lăng Thiệu Trị nằm dựa lưng vào núi Thuận Đạo, thuộc làng Cư Chánh, xã Thủy Bằng, huyện Hương Thủy, cách thành phố Huế chừng 8 km. Đây là lăng có thời gian xây dựng ngắn nhất (hoàn tất trong 10 tháng) trong số 7 lăng của các vua Nguyễn và cũng là lăng duy nhất quay mặt về hướng Tây Bắc.
Lăng Thiệu Trị cũng không xây dựng La Thành (bức tường bao quanh bảo vệ) như lăng Gia Long hay dựa vào thế núi đồi tạo nên một la thành tự nhiên như Minh Mạng, La Thành của lăng là những đồng lúa, vườn cây xanh rờn, mang đến cho khu lăng vẻ thanh thoát, yên bình.
Lăng Tự Đức
Lăng Tự Đức hay Khiêm Lăng tọa lạc trong một thung lũng hẹp thuộc thôn Thượng Ba, xã Thủy Xuân, thành phố Huế. Lăng được xây dựng từ năm 1864 đến năm 1867 trên diện tích 475ha. Lăng Tự Đức mang yếu tố khoáng đạt, đường nét mềm mại phản ánh tâm hồn lãng mãn của vị vua thi sĩ này.
Ngoài mục đích là nơi chôn cất khi qua đời, đây còn là vua đến nghỉ ngơi, đọc sách, ngâm thơ… nên cảnh quan của lăng tựa như một công viên rộng lớn với tiếng nước chảy, hồ nước thơ mộng, hàng thông xanh ngát. Thậm chí ở đây còn xây dựng cả nhà hát và nơi ở của các phi tần mĩ nữ.
Tại lăng Tự Đức có tấm bia đá lớn khắc bài “Khiêm Cung kí” dài 4.935 chữ do vua Tự Đức soạn thảo để tự nói về cuộc đời, vương nghiệp cùng những lỗi lầm và sai phạm của mình.
Lăng Đồng Khánh
Lăng Ðồng Khánh thuộc thôn Thượng Hai, xã Thuỷ Xuân, TP. Huế. Được xây dựng qua 4 đời vua và kéo dài từ năm 1888 - năm 1923, lăng vừa mang lối kiến trúc phong kiến cổ điển vừa chịu ảnh hưởng của kiến trúc Tây Âu.
Sự phân tầng này thể hiện rõ ở khu tẩm điện với lối kiến trúc “Trùng Thiềm Điệp Ốc” (Nhà có nhiều bộ mái nối tiếp nhau). Chính điện và các nhà cửa phụ vẫn còn những hàng cột sơn son thếp vàng lộng lẫy với trang trí tứ linh, tứ qu,... Song trong Ðiện Ngưng Hy xuất hiện hệ thống cửa kính nhiều màu và những phù điêu bằng đất nung với các trang trí rất dân giã như “Ngư ông đắc lợi”, “Gà chọi”…
Lăng Dục Đức
Lăng Dục Đức, tên chữ là An Lăng, tọa lạc ở phường An Cựu, thành phố Huế. Lăng do vua Thành Thái cho xây dựng vào năm 1889. Lăng là nơi an tang các vua Dục Đức, vua Thành Thái và vua Duy Tân.
Lăng Dục Đức rộng khoảng 1ha, gồm khu lăng mộ và khu tẩm thờ đặt song song với nhau. Lăng quay mặt về phía tây bắc, lấy đồi Phước Quả làm tiền án, núi Tam Thai sau lưng làm hậu chẩm và dòng khe chảy vòng qua trước mặt làm minh đường tụ thủy.
Bên trong lăng không có Bi Đình hay tượng đá như các lăng vua khác, thay vào đó là kiểu nhà Huynh Ốc. Đáng chú ý là tấm bình phong trước mộ vua có chữ “song hỷ” nghĩa là “vui” đắp bằng sành sứ gây nhiều tò mò và thắc mắc cho các nhà sử học cũng như du khách.
Ngoài là nơi an nghỉ của 3 vị vua, lăng còn có hơn 39 tẩm mộ ông hoàng bà chúa cùng 121 ngôi mộ đất của những người thuộc Ðệ Tứ Chánh phái Nguyễn Phước tộc (hệ phái của vua Dục Ðức).
Lăng Khải Định
Bên trong điện thờ.
Trong số các lăng triều Nguyễn, lăng Khải Định hay còn gọi Ứng Lăng là công trình duy nhất có lối kiến trúc pha trộn giữa Đông và Tây. Đây là nơi yên nghỉ của vua Khải Định, vị hoàng đế thứ 12 của triều Nguyễn. Lăng tọa lạc trên núi Châu Chữ (còn gọi là Châu Ê), thuộc xã Thủy Bằng, huyện Hương Thủy, cách thành phố Huế khoảng 10km về phía Tây Nam.
Tuy có kích thước khiêm tốn hơn so với lăng của các vua tiền nhiệm nhưng lăng được xây dựng tỉ mỉ, kỳ công nên tốn nhiều thời gian cũng như kinh phí hơn các lăng khác (từ năm 1920 - 1930). Sử sách ghi lại để có kinh phí xây dựng lăng, vua Khải Định đã xin chính phủ bảo hộ cho phép ông tăng thuế điền 30% trên cả nước và lấy số tiền đó để làm lăng.
Điểm nổi bật của lăng Khải Định là sự pha trộn giữa nhiều trường phái kiến trúc khác nhau như Ấn Độ giáo, Phật giáo, Roman, Gothique… Đặc biệt, lăng Khải Định nổi tiếng với 3 bức bích họa “cửu long ẩn vân” tuyệt đẹp được trang trí trên trần của 3 gian nhà giữa trong cung Thiên Định.
Xem thêm Về với Huế thương loạt bài viết giới thiệu các danh lam thắng cảnh của Huế trên KinhNghiemDuLich.org
Ve dep cac lang tam o Hue
Ngoai song Huong, Hue con thu hut du khach voi nhung cong trinh kien truc lang tam vua trang nghiem vua hung vi, voi ve dep "chang noi nao nao co duoc".
Lang Gia Long
Lang Gia Long hay con goi la Thien Tho Lang duoc xay dung tu nam 1814 den nam 1820, nam giua quan nui Thien Tho gom 42 doi, nui lon, nho, thuoc xa Huong Tho, huyen Huong Tra, tinh Thua Thien - Hue. Day la noi yen nghi cua vua Gia Long (1762 - 1820), vi vua dau tien trong so 13 doi vua nha Nguyen.
Co hai huong de ban den tham lang. Mot la xuoi thuyen theo dong song Huong khoang 18km roi cap ben, hoac di theo duong bo chung 16km, xuong ben do Kim Ngoc, di them khoang 2km nua. Gio tu song cung bong mat cua nhung hang thong, cay xanh muot, tao nen mot khong gian trong mat, tinh mich cho quang duong di bo tu ben do vao lang.
Lang Gia Long co chu vi hon 11 nghin met, truoc mat co nui Dai Thien Tho lam tien an, hai ben ta huu moi ben co 14 ngon nui chau vao tao thanh the “ta thanh long” va “huu bach ho”. Trong khuon vien, truoc mat lang co ho ban nguyet, sau ho la san chau, tiep den la san te chia lam 6 bac cao dan, cuoi cung la Buu Thanh, noi dat mo phan cua Vua va Hoang hau.
Thoi khac tham quan lang dep nhat la vao buoi chieu, khi hoang hon lap lanh tren cac ho nuoc, nhung tan la thong dang khe dua theo gio soi bong xuong mat ho. Ve dep u tich cua thien nhien hoa voi net uy nghi cua doi nui, kien truc trong lang khien con nguoi cam thay nho be, choi voi.
Lang Minh Mang
Cach trung tam thanh pho 12km, nam tren nui Cam Khe, gan nga ba Bang Lang la noi hoi luu cua hai dong Huu Trach va Ta Trach hop thanh song Huong, lang Minh Mang hay con goi Hieu Lang la noi yen nghi cua vua Minh Mang, vi vua thu hai cua nha Nguyen.
Lang Minh Mang rong 26ha, la mot tong the kien truc quy mo gom 40 cong trinh lon nho nam tren mot khu doi nui, song, ho thoang mat. Lang duoc xay dung tu nam 1840 den nam 1843 thi hoan thanh.
Truoc lang co 3 cua, chinh giua la Dai Hong Mon (chi mo mot lan duy nhat khi ruoc di the cua vua Minh Mang nhap lang), hai ben la Ta Hong Mon va Huu Hong Mon. Ben trong Dai Hong Mon co san chau, hai ben co hai day tuong da tac hinh ba quan van vo va voi, ngua dung chau.
Lang Thieu Tri
Lang Thieu Tri nam dua lung vao nui Thuan Dao, thuoc lang Cu Chanh, xa Thuy Bang, huyen Huong Thuy, cach thanh pho Hue chung 8 km. Day la lang co thoi gian xay dung ngan nhat (hoan tat trong 10 thang) trong so 7 lang cua cac vua Nguyen va cung la lang duy nhat quay mat ve huong Tay Bac.
Lang Thieu Tri cung khong xay dung La Thanh (buc tuong bao quanh bao ve) nhu lang Gia Long hay dua vao the nui doi tao nen mot la thanh tu nhien nhu Minh Mang, La Thanh cua lang la nhung dong lua, vuon cay xanh ron, mang den cho khu lang ve thanh thoat, yen binh.
Lang Tu Duc
Lang Tu Duc hay Khiem Lang toa lac trong mot thung lung hep thuoc thon Thuong Ba, xa Thuy Xuan, thanh pho Hue. Lang duoc xay dung tu nam 1864 den nam 1867 tren dien tich 475ha. Lang Tu Duc mang yeu to khoang dat, duong net mem mai phan anh tam hon lang man cua vi vua thi si nay.
Ngoai muc dich la noi chon cat khi qua doi, day con la vua den nghi ngoi, doc sach, ngam tho… nen canh quan cua lang tua nhu mot cong vien rong lon voi tieng nuoc chay, ho nuoc tho mong, hang thong xanh ngat. Tham chi o day con xay dung ca nha hat va noi o cua cac phi tan mi nu.
Tai lang Tu Duc co tam bia da lon khac bai “Khiem Cung ki” dai 4.935 chu do vua Tu Duc soan thao de tu noi ve cuoc doi, vuong nghiep cung nhung loi lam va sai pham cua minh.
Lang Dong Khanh
Lang Ðong Khanh thuoc thon Thuong Hai, xa Thuy Xuan, TP. Hue. Duoc xay dung qua 4 doi vua va keo dai tu nam 1888 - nam 1923, lang vua mang loi kien truc phong kien co dien vua chiu anh huong cua kien truc Tay Au.
Su phan tang nay the hien ro o khu tam dien voi loi kien truc “Trung Thiem Diep Oc” (Nha co nhieu bo mai noi tiep nhau). Chinh dien va cac nha cua phu van con nhung hang cot son son thep vang long lay voi trang tri tu linh, tu qu,... Song trong Ðien Ngung Hy xuat hien he thong cua kinh nhieu mau va nhung phu dieu bang dat nung voi cac trang tri rat dan gia nhu “Ngu ong dac loi”, “Ga choi”…
Lang Duc Duc
Lang Duc Duc, ten chu la An Lang, toa lac o phuong An Cuu, thanh pho Hue. Lang do vua Thanh Thai cho xay dung vao nam 1889. Lang la noi an tang cac vua Duc Duc, vua Thanh Thai va vua Duy Tan.
Lang Duc Duc rong khoang 1ha, gom khu lang mo va khu tam tho dat song song voi nhau. Lang quay mat ve phia tay bac, lay doi Phuoc Qua lam tien an, nui Tam Thai sau lung lam hau cham va dong khe chay vong qua truoc mat lam minh duong tu thuy.
Ben trong lang khong co Bi Dinh hay tuong da nhu cac lang vua khac, thay vao do la kieu nha Huynh Oc. Dang chu y la tam binh phong truoc mo vua co chu “song hy” nghia la “vui” dap bang sanh su gay nhieu to mo va thac mac cho cac nha su hoc cung nhu du khach.
Ngoai la noi an nghi cua 3 vi vua, lang con co hon 39 tam mo ong hoang ba chua cung 121 ngoi mo dat cua nhung nguoi thuoc Ðe Tu Chanh phai Nguyen Phuoc toc (he phai cua vua Duc Ðuc).
Lang Khai Dinh
Ben trong dien tho.
Trong so cac lang trieu Nguyen, lang Khai Dinh hay con goi Ung Lang la cong trinh duy nhat co loi kien truc pha tron giua Dong va Tay. Day la noi yen nghi cua vua Khai Dinh, vi hoang de thu 12 cua trieu Nguyen. Lang toa lac tren nui Chau Chu (con goi la Chau E), thuoc xa Thuy Bang, huyen Huong Thuy, cach thanh pho Hue khoang 10km ve phia Tay Nam.
Tuy co kich thuoc khiem ton hon so voi lang cua cac vua tien nhiem nhung lang duoc xay dung ti mi, ky cong nen ton nhieu thoi gian cung nhu kinh phi hon cac lang khac (tu nam 1920 - 1930). Su sach ghi lai de co kinh phi xay dung lang, vua Khai Dinh da xin chinh phu bao ho cho phep ong tang thue dien 30% tren ca nuoc va lay so tien do de lam lang.
Diem noi bat cua lang Khai Dinh la su pha tron giua nhieu truong phai kien truc khac nhau nhu An Do giao, Phat giao, Roman, Gothique… Dac biet, lang Khai Dinh noi tieng voi 3 buc bich hoa “cuu long an van” tuyet dep duoc trang tri tren tran cua 3 gian nha giua trong cung Thien Dinh.
Xem them Ve voi Hue thuong loat bai viet gioi thieu cac danh lam thang canh cua Hue tren KinhNghiemDuLich.org
Vẻ đẹp các lăng tẩm ở Huế
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Ngoài sông Hương, Huế còn thu hút du khách với những công trình kiến trúc lăng tẩm vừa trang nghiêm vừa hùng vĩ, với vẻ đẹp "chẳng nơi nào nào có được".