Cứ mỗi lần từ Hà Nội lên Lạng Sơn, ngang qua ải Chi Lăng (xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng), trong tôi luôn dậy lên niềm cảm khái với lịch sử. Lời Bình Ngô đại cáo cứ vang lên hào sảng trong câu văn Nguyễn Trãi.
“Bản nguyệt thập bát nhật Liễu Thăng vị ngã quân sở công, kế trụy ư Chi Lăng chi dã. Bản nguyệt nhị thập nhật Liễu Thăng hựu vị ngã quân sở bại, thân tử ư Mã Yên chi sơn...” (Ngày mười tám, trận Chi Lăng, Liễu Thăng thất thế. Ngày hai mươi, trận Mã Yên, Liễu Thăng cụt đầu).
Chi Lăng vẫn đó, Mã Yên vẫn đây và dấu tích tượng đá hình người quỳ gối cụt đầu gọi là “Liễu Thăng thạch” - tên viên tướng nhà Minh bị Lê Sát, tướng quân của Lê Lợi, chém chết tại ải Chi Lăng tròn 585 năm trước (năm 1427).
Bảo tàng lịch sử ngoài trời lớn nhất
Năm 1980, sau khi tham dự hội thảo kỷ niệm 600 năm ngày sinh Nguyễn Trãi, sử gia người Pháp, tiến sĩ Charler Faudier đã đến Chi Lăng tham quan và ngạc nhiên thốt lên: “Đây là một bảo tàng lịch sử ngoài trời lớn nhất thế giới!”.
Thế trận của núi rừng Chi Lăng - Ảnh: Việt Dũng
Trải rộng trên địa bàn hai xã Chi Lăng và Quang Lang, khu di tích lịch sử Chi Lăng dài đến 20km với 52 điểm di tích. Và có lẽ không một cửa ải nào trong lịch sử nước Việt lại hào sảng chiến công như Chi Lăng. Cái thế của một đất nước luôn bị kẻ thù rình rập đã bù đắp cho giang san một miền đất hiểm yếu.
Đứng trước nhà trưng bày chiến thắng Chi Lăng, phóng tầm mắt ra một dãy núi như tường thành dựng đứng mới thấy thế trận thiên nhiên ban tặng cho đất nước. Kẹp giữa hai dãy núi sừng sững chỉ còn một cửa ải hẹp và dài, con đường duy nhất kẻ thù có thể tiến về kinh đô Đại Việt xưa. Đi qua ải này, chỉ cần phục binh đánh chặn thì kẻ thù không thể nào xoay xở. Bởi thế Chi Lăng luôn là tử địa của quân xâm lược phương Bắc.
Từ Chi Lăng nhìn lên dãy trường thành thế trận núi đá có thể thấy một ngọn núi hình mặt quỷ, lối đó gọi là Quỷ Môn quan. Sách Vân Đài loại ngữ của Lê Quý Đôn chép rằng từ thời nhà Tấn (265-420) quân địch xâm lăng đi qua ải này bị giết nhiều đến nỗi đã để lại câu thơ hãi hùng đến bây giờ: “Quỷ Môn quan, Quỷ Môn quan, thập nhân khứ, nhất nhân hoàn” (Quỷ Môn quan, Quỷ Môn quan, mười người đi, chỉ một người trở về).
Miền hiểm địa khi chiến tranh nhưng Chi Lăng cũng là đất cho người những sản vật ngọt thơm. Quả na ở Chi Lăng nay đã là một thương hiệu. Na Chi Lăng được trồng nhiều trên những sườn núi, một nguồn thu đáng kể cho người dân vùng đất này. Khách dừng lại tham quan khu di tích và nhà trưng bày chiến thắng Chi Lăng có thể được mời ăn những quả na ngọt ngào, dày cùi, hạt nhỏ, thơm ngát.
Mơ một “Chi Lăng phù điêu”
Với địa thế của mình, được mệnh danh là “bảo tàng lịch sử ngoài trời lớn nhất” lại có vị trí thuận tiện khi cách Hà Nội chỉ 105km và cách Lạng Sơn 50km, Chi Lăng sẽ thu hút du khách nhiều hơn nếu liên kết được tất cả điểm di tích này thành một tour khép kín, kết hợp tham quan các di tích lịch sử lẫn tìm hiểu văn hóa của đồng bào các dân tộc trong vùng.
Bác Nguyễn Văn Cầu, nhân viên bảo vệ của nhà trưng bày chiến thắng, cho biết có rất nhiều khách đến tham quan, nhưng tham quan nhà trưng bày thì... 30 phút đã xem hết, sau đó không biết đi thêm những đâu, trong khi toàn khu vực di tích có đến 52 điểm tham quan. Một doanh nhân làm du lịch từng tâm sự: nếu chọn một nơi để minh chứng sự quật cường của người Việt chống lại kẻ thù xâm lược phương Bắc suốt mấy ngàn năm, có lẽ không đâu hơn đất Chi Lăng. Bởi thế, Chi Lăng cần được quảng bá nhiều hơn, có nhiều cách thu hút du khách hơn, một ngày hội Chi Lăng hằng năm sẽ góp phần giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.
Và chúng tôi, dọc dài theo con đường qua ải Chi Lăng cũng đã từng mơ sao không thể có một bức phù điêu như một trường thành, tái hiện chiến thắng của cha ông ngày trước qua các triều đại Đinh, Lý, Trần, Lê... Một bức phù điêu dài vài trăm mét trên ải Chi Lăng, dọc con đường xuôi Lạng Sơn - Hà Nội khiến mỗi người dân khi nhìn thấy sẽ tự hào hơn về lịch sử nước mình, nuôi dưỡng trong lòng tinh thần quật cường bảo vệ chủ quyền Tổ quốc. Những hình ảnh trên phù điêu ấy sẽ luôn là một bài học quý giá, nhắc nhở chúng ta rằng cha ông ta đã bảo vệ giang sơn đất Việt như thế nào...
| Lịch sử nước Việt đã nhiều lần đối mặt với quân xâm lược phương Bắc, và dù thế giặc mạnh đến đâu, ải Chi Lăng cũng là nơi quân thù nếm mùi thảm bại. Không chỉ thời nhà Minh với tướng giặc Liễu Thăng bị chém bay đầu, từ thuở nhà Tống cho quân sang xâm lăng Đại Cồ Việt, tướng quân Lê Hoàn đã từng giết chết tướng giặc là Hầu Nhân Bảo. Thời nhà Lý, phòng tuyến Chi Lăng của phò mã Thân Cảnh Phúc đánh tan tác đạo binh nhà Tống trong cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ hai. Thời nhà Trần, tướng nhà Nguyên là Nghê Nhuận qua ải Chi Lăng cũng bị phục binh bẫy hố, cả người lẫn ngựa bỏ mạng trên ải này... 
Từ nhà trưng bày chiến thắng nhìn ra Quỷ Môn quan - Ảnh: Lê Đức Dục
|
Hãy chia sẻ hình ảnh du lịch của bạn tại địa chỉ [email protected] để Ban biên tập KinhNghiemDuLich.org đăng tải lên Cổng thông tin Sổ tay du lịch và khám phá cho đông đảo bạn đọc được tham khảo và chia sẻ những cảm xúc của chính mình.
Qua ai Chi Lang
Cu moi lan tu Ha Noi len Lang Son, ngang qua ai Chi Lang (xa Chi Lang, huyen Chi Lang), trong toi luon day len niem cam khai voi lich su. Loi Binh Ngo dai cao cu vang len hao sang trong cau van Nguyen Trai.
“Ban nguyet thap bat nhat Lieu Thang vi nga quan so cong, ke truy u Chi Lang chi da. Ban nguyet nhi thap nhat Lieu Thang huu vi nga quan so bai, than tu u Ma Yen chi son...” (Ngay muoi tam, tran Chi Lang, Lieu Thang that the. Ngay hai muoi, tran Ma Yen, Lieu Thang cut dau).
Chi Lang van do, Ma Yen van day va dau tich tuong da hinh nguoi quy goi cut dau goi la “Lieu Thang thach” - ten vien tuong nha Minh bi Le Sat, tuong quan cua Le Loi, chem chet tai ai Chi Lang tron 585 nam truoc (nam 1427).
Bao tang lich su ngoai troi lon nhat
Nam 1980, sau khi tham du hoi thao ky niem 600 nam ngay sinh Nguyen Trai, su gia nguoi Phap, tien si Charler Faudier da den Chi Lang tham quan va ngac nhien thot len: “Day la mot bao tang lich su ngoai troi lon nhat the gioi!”.
The tran cua nui rung Chi Lang - Anh: Viet Dung
Trai rong tren dia ban hai xa Chi Lang va Quang Lang, khu di tich lich su Chi Lang dai den 20km voi 52 diem di tich. Va co le khong mot cua ai nao trong lich su nuoc Viet lai hao sang chien cong nhu Chi Lang. Cai the cua mot dat nuoc luon bi ke thu rinh rap da bu dap cho giang san mot mien dat hiem yeu.
Dung truoc nha trung bay chien thang Chi Lang, phong tam mat ra mot day nui nhu tuong thanh dung dung moi thay the tran thien nhien ban tang cho dat nuoc. Kep giua hai day nui sung sung chi con mot cua ai hep va dai, con duong duy nhat ke thu co the tien ve kinh do Dai Viet xua. Di qua ai nay, chi can phuc binh danh chan thi ke thu khong the nao xoay xo. Boi the Chi Lang luon la tu dia cua quan xam luoc phuong Bac.
Tu Chi Lang nhin len day truong thanh the tran nui da co the thay mot ngon nui hinh mat quy, loi do goi la Quy Mon quan. Sach Van Dai loai ngu cua Le Quy Don chep rang tu thoi nha Tan (265-420) quan dich xam lang di qua ai nay bi giet nhieu den noi da de lai cau tho hai hung den bay gio: “Quy Mon quan, Quy Mon quan, thap nhan khu, nhat nhan hoan” (Quy Mon quan, Quy Mon quan, muoi nguoi di, chi mot nguoi tro ve).
Mien hiem dia khi chien tranh nhung Chi Lang cung la dat cho nguoi nhung san vat ngot thom. Qua na o Chi Lang nay da la mot thuong hieu. Na Chi Lang duoc trong nhieu tren nhung suon nui, mot nguon thu dang ke cho nguoi dan vung dat nay. Khach dung lai tham quan khu di tich va nha trung bay chien thang Chi Lang co the duoc moi an nhung qua na ngot ngao, day cui, hat nho, thom ngat.
Mo mot “Chi Lang phu dieu”
Voi dia the cua minh, duoc menh danh la “bao tang lich su ngoai troi lon nhat” lai co vi tri thuan tien khi cach Ha Noi chi 105km va cach Lang Son 50km, Chi Lang se thu hut du khach nhieu hon neu lien ket duoc tat ca diem di tich nay thanh mot tour khep kin, ket hop tham quan cac di tich lich su lan tim hieu van hoa cua dong bao cac dan toc trong vung.
Bac Nguyen Van Cau, nhan vien bao ve cua nha trung bay chien thang, cho biet co rat nhieu khach den tham quan, nhung tham quan nha trung bay thi... 30 phut da xem het, sau do khong biet di them nhung dau, trong khi toan khu vuc di tich co den 52 diem tham quan. Mot doanh nhan lam du lich tung tam su: neu chon mot noi de minh chung su quat cuong cua nguoi Viet chong lai ke thu xam luoc phuong Bac suot may ngan nam, co le khong dau hon dat Chi Lang. Boi the, Chi Lang can duoc quang ba nhieu hon, co nhieu cach thu hut du khach hon, mot ngay hoi Chi Lang hang nam se gop phan giao duc truyen thong yeu nuoc cho the he tre.
Va chung toi, doc dai theo con duong qua ai Chi Lang cung da tung mo sao khong the co mot buc phu dieu nhu mot truong thanh, tai hien chien thang cua cha ong ngay truoc qua cac trieu dai Dinh, Ly, Tran, Le... Mot buc phu dieu dai vai tram met tren ai Chi Lang, doc con duong xuoi Lang Son - Ha Noi khien moi nguoi dan khi nhin thay se tu hao hon ve lich su nuoc minh, nuoi duong trong long tinh than quat cuong bao ve chu quyen To quoc. Nhung hinh anh tren phu dieu ay se luon la mot bai hoc quy gia, nhac nho chung ta rang cha ong ta da bao ve giang son dat Viet nhu the nao...
| Lich su nuoc Viet da nhieu lan doi mat voi quan xam luoc phuong Bac, va du the giac manh den dau, ai Chi Lang cung la noi quan thu nem mui tham bai. Khong chi thoi nha Minh voi tuong giac Lieu Thang bi chem bay dau, tu thuo nha Tong cho quan sang xam lang Dai Co Viet, tuong quan Le Hoan da tung giet chet tuong giac la Hau Nhan Bao. Thoi nha Ly, phong tuyen Chi Lang cua pho ma Than Canh Phuc danh tan tac dao binh nha Tong trong cuoc xam luoc Dai Viet lan thu hai. Thoi nha Tran, tuong nha Nguyen la Nghe Nhuan qua ai Chi Lang cung bi phuc binh bay ho, ca nguoi lan ngua bo mang tren ai nay...
Tu nha trung bay chien thang nhin ra Quy Mon quan - Anh: Le Duc Duc |
Hay chia se hinh anh du lich cua ban tai dia chi [email protected] de Ban bien tap KinhNghiemDuLich.org dang tai len Cong thong tin So tay du lich va kham pha cho dong dao ban doc duoc tham khao va chia se nhung cam xuc cua chinh minh.
Qua ải Chi Lăng
By Kinh Nghiệm Du Lịch
Cứ mỗi lần từ Hà Nội lên Lạng Sơn, ngang qua ải Chi Lăng (xã Chi Lăng, huyện Chi Lăng), trong tôi luôn dậy lên niềm cảm khái với lịch sử. Lời Bình Ngô đại cáo cứ vang lên hào sảng trong câu văn Nguyễn Trãi.